Akalazya

Akalazya, yemek borusunun (özofagus) nadir görülen ve ilerleyici bir hareket bozukluğudur. Bu hastalıkta, yemek borusu alt kısmındaki kaslar yiyecekleri mideye itmekte zorlanır, ve alt özofagus sfinkteri (LES) adı verilen kas halkası, yutma sırasında yeterince gevşemez. Bu durum, yiyecek ve sıvıların yemek borusunda birikmesine ve yutma güçlüğüne neden olur.

Akalazya Belirtileri

Akalazya belirtileri genellikle yavaş bir şekilde ortaya çıkar ve zamanla kötüleşir. Başlıca belirtiler şunlardır:

1. Yutma Güçlüğü (Disfaji): Hem katı hem de sıvı yiyecekleri yutmak zorlaşır. Bu, hastalığın en yaygın ve belirgin belirtisidir.
2. Göğüs Ağrısı: Yutma sırasında veya dinlenme sırasında göğüste rahatsızlık ya da ağrı hissedilebilir.
3. Reflü (Regürjitasyon): Yiyecekler, yemek borusundan geri gelebilir, bu da ağızda acı bir tat bırakabilir.
4. Kilo Kaybı: Yemek yemede zorluk nedeniyle kilo kaybı yaşanabilir.
5. Geğirme İhtiyacı: Sık sık geğirme isteği duyulabilir.
6. Boğulma Hissi: Özellikle yatar pozisyondayken yiyeceklerin geriye doğru kaçması nedeniyle boğulma hissi oluşabilir.

Akalazya Nedenleri

Akalazya'nın kesin nedeni bilinmemekle birlikte, hastalığın, yemek borusundaki sinir hücrelerinin kaybından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu sinir hücrelerinin kaybı, yemek borusunun alt kısmındaki kasların kasılma ve gevşeme yeteneğini kaybetmesine yol açar. Ancak bu sinir hücrelerinin neden kaybolduğu hala tam olarak anlaşılamamıştır. Bazı vakalarda viral enfeksiyonlar veya otoimmün hastalıklar sorumlu olabilir.

Akalazya Tanısı

Akalazya tanısı, hastanın semptomlarına ve çeşitli test sonuçlarına dayanır. Tanı koymak için kullanılan testler şunlardır:

1. Baryum Yutma Testi: Bu testte hastaya baryum içeren bir sıvı içirilir ve bu sıvı yemek borusundan geçerken röntgen çekilir. Akalazya hastalarında yemek borusunda genişleme ve baryumun mideye geçemediği görülür.
2. Manometri: Bu test, yemek borusundaki kas hareketlerini ve LES’in gevşemesini ölçer. Akalazya hastalarında, yemek borusunun alt kısmındaki kasların düzgün çalışmadığı ve LES'in gevşemediği tespit edilir.
3. Endoskopi: Endoskopi, yemek borusu ve mideyi incelemek için kullanılır. Bu test, diğer olası nedenleri (örneğin, tümörler) dışlamak için de yapılır.

Akalazya Tedavisi

Akalazya tedavisi, yemek borusundaki hareket sorunlarını hafifletmeye ve LES'in gevşemesini sağlamaya yöneliktir. Ancak hastalığın tam bir tedavisi yoktur, dolayısıyla belirtiler kontrol altına alınmaya çalışılır. Tedavi seçenekleri şunlardır:

1. Pnömotik Dilatasyon: Bu işlemde yemek borusunun altındaki sfinkterin genişlemesi için balon kullanılır. Balon yemek borusuna yerleştirilir ve şişirilerek LES’in genişlemesi sağlanır.

2. Cerrahi (Heller Miyotomi): Bu cerrahi prosedürde, LES kasları kesilerek sfinkterin gevşemesi sağlanır. Cerrahi yöntem genellikle pnömotik dilatasyondan daha kalıcı bir çözüm sunar.

3. Peroral Endoskopik Miyotomi (POEM): Endoskopik bir işlem olan POEM, yemek borusu içinden LES kaslarını keser. Bu yöntem son yıllarda popüler hale gelmiştir.

4. Botoks Enjeksiyonu: LES kaslarına botulinum toksini (botoks) enjekte edilerek kasların gevşemesi sağlanır. Ancak bu tedavi genellikle geçici bir çözüm sunar ve belirli aralıklarla tekrarlanması gerekir.

5. İlaç Tedavisi: LES’in gevşemesine yardımcı olan nitratlar veya kalsiyum kanal blokerleri gibi ilaçlar kullanılabilir. Ancak bu ilaçlar genellikle diğer tedavi yöntemleri kadar etkili değildir ve yan etkiler yapabilir.

Sonuç

Akalazya, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bir hastalıktır. Ancak, modern tedavi yöntemleri sayesinde hastalar semptomlarını yönetebilir ve normal bir yaşam sürdürebilir. Tedavi edilmediğinde, yemek borusu genişleyebilir ve komplikasyonlar (örneğin, yemek borusu enfeksiyonları) gelişebilir. Bu nedenle, yutma güçlüğü gibi belirtiler yaşayan kişilerin bir doktora başvurması önemlidir.